Oud-Duivendrecht: ‘Alleen de Zon is Beter’

DUIVENDRECHT In deze serie van Stichting Oud-Duivendrecht haalt Ans Quirijnen herinneringen op aan de kolenopslag in Amsterdam en Duivendrecht.

Zonnepanelen op daken van woningen is tegenwoordig een normaal verschijnsel. Na de Tweede Wereld-oorlog stookte men de huizen warm met kolen. Aan de Stadhouderskade in Amsterdam lagen bij Goes Kolen soms wel meer dan tien schuiten in het water opgeslagen, barstensvol met kolen. Op de blauwehouten zijkanten van de schuiten stond de tekst: ‘Alleen de Zon is Beter’. In de zijstraten lagen ook grote opslagplaatsen van de firma Goes Kolen. Een voorraad kolen werd vaak al in de zomer gekocht en bezorgd, omdat de kolen dan goedkoper waren. De kolen werden in de huizen opgeslagen op zolders, op balkons of in een kelder. 

ZO ZWART ALS ROET De kolensjouwers droegen de volle jute zakken op hun schouder drie- vierhoog de trappen op naar de zolder en hielden met hun andere hand de trapleuning vast. De kolenboeren zagen er afgepeigerd uit en hun kleding, het gezicht en de handen en haren waren meestal pikzwart van het kolengruis. Er werden jutezakken gebruikt van een half mud. Omdat de steenkool in grove ongelijke stukjes was gebroken wogen die zakken ongeveer 35-37 kg. Met 30 mud kolen kon men heel de winter stoken. Het was telkens een heel karwei om de kachel aan te maken. Eerst een oude krant, houtjes en dan kwamen er wat briketten boven op of eierkolen en dan werd er gedoseerd met antraciet nummer drie aangevuld. De oudere kinderen in het gezin moesten om de beurt boven de kolenkit gaan vullen en er voor zorgen dat de enge spoken bleven waar ze waren. 

BEDRIJVIGHEID MIDDEN IN HET DORP Richting Diemen liep dwars door Duivendrecht een goederenspoor. Daar waar nu GVB bus 41 over de busbaan rijdt. Via dat spoor reden lange rijen kolenwagons naar Duivendrecht en de hele inhoud werd daar in grote bakken opgeslagen, soort bij soort, antraciet in verschillende maten, eierkolen en briketten. Op het groothandelsterrein stonden een weegbrug en grote vultrechters om de zakken te vullen. In een loodsje voor het personeel lagen ook de kolenzakken opgeslagen. De kolen werden vroeger met paard en wagen rondgebracht en na 1945 met vrachtwagens. Die reden over de Rijksstraatweg af en aan om de kolenzakken op te halen en naar de plaatsen van bestemming te vervoeren in de regio.

SMEEDIJZEREN TOEGANGSHEK Het kolenopslagbedrijf werd vanaf de Rijksstraatweg afgesloten met een groot hek. De eigenaar van smederij Beuker-Bieshaar, liet een prachtig entreehek ontwerpen met een stralende smeedijzeren zonnekrans. Met links de firmanaam: Goes Kolen en rechts de slogan: ‘Alleen de Zon is Beter’. Toen echter steeds meer huishoudens overgingen op een petroleumkachel ging de kolenboer ook petroleum leveren en werd zo ook olieboer. Met de komst van het aardgas na 1963 verdween het beroep. 

EEN UNIEKE HERINNERING AAN HET LANDJE VAN GOES Twee robuuste ijzeren palen staan aan de Rijksstraatweg ter hoogte van de Kruidenommegang. Deze palen zijn afgekeurde gascilinders van de AGA en hebben gediend als palen voor het smeedijzeren toegangshek - in twee delen - van het bedrijf van Goes Kolen. Het hek sloot het bedrijf af van de openbare weg. In het hek was een gele stralende zon afgebeeld en de inmiddels legendarische tekst “Goes Kolen, alleen de zon is beter’. De zon had een gele stralenkrans en het hekwerk was voor het overige blauw. De vader van oud-Duivendrechter Kees Bieshaar (de heer J.C. Bieshaar (1912-1987) maakte het hek bij de plaatselijke smederij fa. Bieshaar Schuttel en Co. Oud-Duivendrechter Huub Bon heeft destijds nog aan de vervaardiging meegewerkt. Duidelijk is nog te zien waar de ophangpunten c.q. bevestigingshaken van het hek gezeten hebben. Het terrein van Goes lag aan de goederen spoorbaan en daar konden de kolen zo worden gelost, vanuit de goederenwagons. Het hek was bedoeld voor het afsluiten van het Goes terrein, dat zeer lang en breed was. Het terrein langs het weidegebied heette jarenlang, ook na sluiting van de kolenhandel, ‘Het land van Goes’ en was een heerlijk speelterrein voor de jeugd. Toen het huidige appartementcomplex gebouwd werd moesten die palen blijven staan; zij waren te diep verankerd om te verwijderen. Nu staan de historische palen in de tuin van de Vereniging van Eigenaren. 

Ingestuurde foto’s en verhalen over het gebruik van dit terrein en afbeeldingen van het bijzondere hek vindt u op de vernieuwde website www.duivendrechtdestijds.nl op de pagina: Historie.

Ans Quirijnen