Groot Giessenhof Rijksstraatweg 125 Duivendrecht. Recent zijaanzicht.
Groot Giessenhof Rijksstraatweg 125 Duivendrecht. Recent zijaanzicht. Stichting Oud-Duivendrecht

Oud-Duivendrecht: Giessenhof blijft herkenbaar als boerderijcomplex

18 juli 2021 om 09:00 Historie

DUIVENDRECHT In deze serie van Stichting Oud-Duivendrecht bespreekt Ans Quirijnen de geschiedenis van Groot Giessenhof aan de Rijksstraatweg 125. Deze boerderij is geen officieel monument en staat op de nominatie gesloopt te worden. Hierna zouden er nog maar drie monumentale boerderijen over zijn.

VOORGENOMEN SLOOP De voormalige boerderij bekend als Groot Giessenhof aan de Rijksstraatweg 125 bevindt zich midden in de stedelijke bebouwing van Duivendrecht. De panden zijn nog in gebruik door de eigenaren van het bedrijf Audio Electronics Mattijsen. AEM zorgt voor hightech communicatie op evenementen, van groot tot klein. Het bedrijf uit 1980 groeit sterk en zoekt meer ruimte elders. De familie Mattijsen heeft het markante terrein verkocht aan projectontwikkelaar Wibaut. De voorgenomen sloop van het complex en nieuwe woningbouw aldaar viel heel slecht bij de direct omwonenden en de Duivendrechtse stichtingen, die zich inzetten om de laatste stukjes van oud Duivendrecht landelijk, historisch, kleinschalig en groen te houden. De inwoners hebben na het schokkende nieuws over het verdwijnen van dit geliefde stukje uit het dorp digitaal een keuze mogen maken uit drie architecten. Met de gekozen architect, de stedenbouwkundige, de ontwikkelaars en rekenaars, is met betrokken Duivendrechters een expertteam samengesteld, dat zich inzet om met de geplande nieuwbouw zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke typologie van de 19e eeuw te blijven. Deze expertgroep blijft intact tot en met de daadwerkelijke realisatie van ‘Nieuw Giessenhof’.

KADASTRALE KAARTEN In 1846 telde het dorp Duivendrecht 76 huizen, die als een lintbebouwing langs de Rijksstraatweg stonden. Omdat het een belangrijke doorgaande weg was, stonden er naast boerderijen ook winkels, herbergen en uitspanningen. Het straatbeeld werd voornamelijk gedomineerd door de boerderijen. Bij de brug clusterde de bebouwing zich waardoor hier een soort kern ontstond. Tot 1900 was er echter nog geen sprake van een dorp, het was eerder een polder met enige lintbebouwing. In 1919 waren er nog 19 boerderijen in Duivendrecht. Op een kadastrale kaart uit 1821 bleek al dat er in de 19e eeuw een boerderij stond die bekend was onder de naam ‘Giessenhof’. Aan de noordzijde stond een kleine boerderij bekend als ‘Klein Giesenhof’. Beide hadden een eigen hooiberg, ze vielen wel onder dezelfde eigenaar, de familie Obbens. ‘Klein Giessenhof’ werd later ook bekend onder de naam ‘Het Meeringhuis’. Genoemd naar de busonderneming van de familie Meering, aan Rijksstraatweg 123. In 1995 is dit charmante pandje afgebrand. Het busbedrijf was toen al naar Diemen verhuisd. Achter de boerderij lag een weiland en aan de zuidzijde naast de boerderij was een pleziertuin en een bosje. De familie verkocht de boerderij in 1853 aan Johannes Ferdinandus de Beus, koopman van beroep. Waarschijnlijk verpachtte hij de boerderij, dit blijkt ook uit een advertenties uit 1856 en 1859. De meeste weilanden die bij de boerderij behoorden lagen echter aan de overkant van de Rijksstraatweg.

HERBOUW NA BRAND De boerderij ging in 1904 weer een nieuwe fase in. Nu werd Hendrik van Veeren eigenaar, hij was makelaar van beroep en verhuurde de boerderij. Opvallend is dat het kadaster in 1913 melding maakt van herbouw van de boerderij. De herbouw vond plaats na een brand. Enkele jaren eerder was de boerderij waarschijnlijk al aangepast. Het woonhuis werd mogelijk gehalveerd doordat deze verder van de Rijksstraatweg af kwam te liggen. En de gronden werden opgekocht door projectontwikkelaars. Na de brand vergoedde de verzekering de herbouw van de boerderij. In 1934 werd de boerderij verhuurd aan de familie Hooiveld.

VERLIES AGRARISCHE FUNCTIE In 1955 werd het gehele complex verkocht aan Johan Mattijsen, waarvan de nazaten nog steeds eigenaar zijn. De boerderij bestond bij de koop uit een woonhuis met koeienstal, een losstaande houten varkensstal en aan de andere kant van het erf een paardenstal. Alles was in een zeer vervallen staat, alle daken lekten. De koeienstal en varkensstal stonden op instorten. Op de verdieping van het woonhuis waren drie ‘hokken’ ingetimmerd die als slaapkamer dienden. Er was geen verwarming, elektrisch licht en geen aansluiting op de waterleiding of riool. Achter de varkensstal stond boven de sloot een toilet. Met de aankoop van de boerderij door Johan Mattijsen verloor de boerderij zijn agrarische functie. Er werden nu vrachtwagens geparkeerd. De boerderij werd gerestaureerd. In het woonhuis werd de keuken verbouwd, er kwamen toiletruimten en slaapkamers. Ook werd er stromend water en elektra aangelegd. De ‘koeienstal’ werd provisorisch gerepareerd en de houten varkensstal werd wat later afgebroken met het idee om deze te vervangen door een stenen stal. De bijbehorende percelen weiland waren in de voorgaande decennia al afgenomen. In de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw werden er aan de noordzijde van de Rijksstraatweg verschillende woonblokken gebouwd. In deze periode (1923) kreeg de Rijksstraatweg ook zijn naam, voorheen was het bekend als Duivendrechtselaan of de Parijse weg. In 1928 werd de Rijksstraatweg verbreed en werden de sloten gedempt en de meeste bomen gekapt. De ruimte tussen de boerderijen werden opgevuld met woningbouw om de bevolkingsgroei van Amsterdam op te vangen. In deze periode verdwenen vrijwel alle boerderijen. Een tweede grootschalige bebouwingsgolf vond plaats in de jaren ’70 toen er 3000 woningen bijkwamen.

MONUMENTWAARDE Het boerderijensemble Groot Giessenhof heeft een licht positieve monumentwaarde omdat het nog steeds herkenbaar is als boerderijcomplex. Dit is de mening van de bevolking en de conclusie uit de cultuurhistorische/bouwhistorische verkenning met waardestelling (29-01-2021) ‘Groot Giessenhof’ Rijksstraatweg 125 te Duivendrecht van Hylkema/Erfgoed. De cultuurhistorische waarde van de boerderij is gering, doordat alle bijgebouwen (inclusief de achterliggende koeienstallen) in de 2e helft van de 20e eeuw volledig zijn herbouwd, waarbij de bouwmassa en gevelindeling niet overeenkomt met zijn voorganger uit 1913, laat staan met oudere voorgangers. Op de kadastrale kaart uit 1821 is ook een cluster van drie nog aanwezige monumentale boerderijen te zien. Het gaat hierbij om één gemeentelijke monument (eind 19e eeuw) en twee rijksmonumenten (1883 en 1889). Bijzonder is dat deze drie boerderijen nog in een relatief groene omgeving liggen en de oude ontginningsstructuur nog herkenbaar is. Nabij het huidige NS-station (1993) staat dit drietal boerderijen meer symbool voor het tijdperk waarin Duivendrecht een agrarisch karakter had. Bovendien zijn deze boerderijen relatief gaaf bewaard gebleven, dit geldt niet alleen voor de boerderij, maar ook voor hun ensemble van bijgebouwen en weilanden. Er is hier bij het station veel meer sprake van een open karakter waarbij de ontginningsstructuur zelfs nog herkenbaar is. 

Het hele Hylkema Erfgoedrapport is te lezen op de Startpagina van www.duivendrechtdetsijds.nl . Via die site van Stichting Oud-Duivendrecht houdt de SOD haar achterban op de hoogte van de ontwikkelingen.

Ans Quirijnen

Situatie rond 1930. De hooiberg was nog steeds aanwezig.Rechts de losstaande houten schuur, de stenen koeienstal en het woonhuis.
Maasbode, 1 augustus 1913
advertentie
advertentie