Stichting Oud-Duivendrecht 25 jaar: geeft de toekomst een verleden (deel 1)

DUIVENDRECHT Stichting Oud-Duivendrecht bestond zondag 4 juni precies 25 jaar. Dit zal tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 9 september gevierd worden met een unieke foto-expositie. Een terugblik naar het ontstaan van deze historische vereniging.

Ans Quirijnen

In maart 1998 schrijft Peter van den Berg in de Volkskrant een alarmerend artikel over ‘De laatste boer van Duivendrecht’. Trein- en metroreizigers kennen de twee torens van de Sint Urbanuskerk (1878) als baken van Duivendrecht. Maar 100 meter verder staan ook nog de Sint Antoniushoeve (1889) en de Sophia’s hoeve ((1883). De Sophia’s hoeve wordt bewoond door Willem van der Vaart (geb. 1934) en in de andere hoeve melkt Ferd van Schaik (geb. 1918) - geboren en getogen in de hoeve - nog 30 jonge koeien.

De gemeenteraad van Ouder-Amstel heeft unaniem besloten dat deze boerderijen moeten worden geamoveerd, ‘slopen’ in gewone mensentaal. In een opgestelde structuurplan is sprake van woningbouw aldaar in een parkachtige setting. Daarom komt bij Willem van der Vaart de deurwaarder langs omdat hij ‘eruit moet’. En van de Antoniushoeve wordt in mei 1993 de pacht opgezegd. Hoelang zal het nog duren voor de laatste boerderijen in het dorp worden weggewalst; en wat gebeurt er met beide boeren Ferd en Willem?

Bewoners staan op en pleiten voor het behoud van de boerderijen

Overbuurman Gerard Werkman verleent hand- en spandiensten aan boer Ferd en brengt bij iedereen die hij spreekt het verdwijnen van de boeren en de historische gebouwen onder de aandacht. Gerard herinnert zich maar al te goed de tijd dat de Rijksstraatweg doorliep naar Ouderkerk. Begin jaren zeventig van de vorige eeuw werd de weg afgesloten toen de metro naar de Bijlmer aangelegd werd. De Nieuwmarktbuurt in Amsterdam verzette zich tegen de metrobouw, maar over Duivendrecht bekommerde men zich nauwelijks. De bulldozers kwamen nog goed bewoonbare huizen slopen. Er gingen bakken zand over de graslanden en met het agrarische karakter van dit gebied was het afgelopen. Tegelijkertijd verdwenen goedlopende winkels voor de dagelijkse benodigdheden, een school, klooster en een verenigingsgebouw. Toen het metrotracé werd aangelegd zijn veel mensen uitgekocht. Onderzoek van de stichting Oud-Duivendrecht heeft geleerd dat er veel ouderen wat verder uit elkaar woonden; te weinig mensen om écht te protesteren.

Oprichting van de Stichting Oud-Duivendrecht

De Dorpsraad van Duivendrecht verzamelt spontaan een groot aantal handtekeningen voor behoud van de beide boerderijen bij de Sint Urbanus. De enkele oude en vele nieuwe inwoners van de kern Duivendrecht, onderdeel van de gemeente Ouder-Amstel, worden zich steeds meer bewust van het behoud van het laatste stukje met een landelijk en historisch karakter. Op een tekening uit 1757 staan de Groote Duyvendrechter Polder, de Venserpolder en de Bijlmer bezaaid met boerderijen. Buurtschap Duivendrecht kende lang heel veel boerderijen. Voor het échte behoud van de laatste historische boerderijen in het dorp is veel meer nodig. Jo Blom, goed bekend met de historie van dit gebied, en Jan van Driel van het r.-k. kerkbestuur brengen een aantal dorpsbewoners bij elkaar in het Dorpshuis en nog diezelfde avond richten zij met elkaar de Stichting Oud-Duivendrecht op. De oprichtingsakte passeert 4 juni 1998 bij de notaris in Diemen en de aanvraag voor de rijksmonumentenstatus van de bedreigde boerderijen volgt snel. Wordt vervolgd.

Een felicitatie die zondag 4 juni bij het 25 - jarig bestaan van de stichting Oud-Duivendrecht binnenkwam verwoordt het gezamenlijk streven van Duivendrechters met het SOD bestuur als volgt: “Hartelijk gefeliciteerd met het jubileum! In al die jaren veel informatie over ons dorp. Voor oude bewoners een herinnering, voor nieuwe bewoners een blik in de geschiedenis. Oud Duivendrecht is en blijft ook Ons Duivendrecht!”