Stichting Oud-Duivendrecht geeft de toekomst een verleden (3): ‘Genoeg te beleven!’

OUDER-AMSTEL Stichting Oud-Duivendrecht bestond zondag 4 juni precies 25 jaar. Dit zal tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 9 september gevierd worden met een unieke foto-expositie. Al een aantal weken blikken we terug naar het ontstaan van deze historische vereniging. Deze week deel 3.

Zowel de oorspronkelijke als de ‘nieuwe’ Duivendrechters zijn in 2003 enthousiast dat de oude boerderijen bij de Stationskerk - sinds de opening van het station in 1993 een bijnaam voor de Sint Urbanuskerk -  bescherming van rijkswege hebben gekregen. Die status maakte ook heel veel emoties los. Telefonisch en per brievenbuspost, maar ook gewoon op straat, delen oud-inwoners spontaan hun prachtige verhalen en unieke afbeeldingen met de SOD over hoe rustiek hun oude dorp ooit was. 

Natuur, een goede buur

Molenkade, Rijksstraatweg, Ouderkerkerlaan, Diemerlaan: een prachtige omgeving voor de jeugd om te fietsen, vissen en sporten. De Bijlmer was een riviertje, stromend door de polders met prachtige boerderijen. Lekker spelen of een handje helpen op het erf. Het Abcoudermeer een zomers zwemparadijs. In de winter pootje over; bevroren sloten genoeg. En zelfs schaatsend naar school. Voetballen met buurtgenoten achter de spoordijk en natuurlijk kattenkwaad uithalen. De Amsterdamse golfclub was een plek om misgeslagen balletjes te zoeken (en weer te verkopen!) of om caddie te zijn. Geboren Duivendrechters raken niet uitverteld over hun zorgeloze lagere schooltijd in een omgeving van water, weilanden en vooral ruimte. 

De middenstand

In elke buurtje van het langgerekte dorp was wel een kruidenier, klompenmaker, melkboer, fietsenmaker, schoenmaker, kapper of sigarenzaak. En de nodige cafés en herbergen voor de reizigers niet te vergeten. Groenten en vooral vis werden van deur tot deur verkocht. Het aantal adressen in Duivendrecht bedroeg tussen 1925 en 1950: 359.

De kleine neringdoenden (winkeliers), gevestigd tussen alle aanwezige veehouders, maakten gebruik van een handkar, transportfiets, bakfiets of paard en wagen. En sleten hun handel ook in Amsterdam. De eerste benzinepomp die hier verscheen had een hendel waarmee je het peilglas op moest vullen. De Duivendrechters kochten hun levensmiddelen afhankelijk van hun eigen geloofsovertuiging bij de katholieke of protestantse winkeliers.

Genoeg te beleven

Het oude Duivendrecht kende onder andere een toneelvereniging, oranje-comités, zangkoren en het verenigingsgebouw Sint Willibrordus. Het lokale fanfarecorps, dat op Koninginnedag de Rijksstraatweg af marcheerde maakte een enorme indruk met de grote toeters en trommels en kregen veel bekijks. Ook waren er de verkenners, welpen en gidsen, allen met gepaste uniformen met strepen, pukkels en sterren. De katholieke en hervormde kerk hadden ieder hun eigen “kerkelijke vereenigingen”, waaronder dameskransjes.

Anno nu niet meer te geloven, maar ook aparte roomse en protestantse voetbalclubs ODA (Op Doel af), Tavenu (Tot Aangename Verpozing En Nuttige Uitspanning) en TDW (Trainen Doet Winnen).

 De in 1934 aangelegde Veka-wielerbaan trok grote belangstelling uit de hele sportwereld.

Duivendrecht in vroeger tijden

In 2001 nam burgemeester de Groot in de bibliotheek van Duivendrecht al een boek getiteld Duivendrecht in vroeger tijden van samensteller Leendert Dros uit de Waver in ontvangst. De Oud-Duivendrechters beschikten in de welbekende oude schoenendozen en de vergeelde fotoalbums over veel meer historisch materiaal. En zij stonden te popelen “nu het nog kan!” de geschiedenis van het dorp veilig te stellen voor de komende generaties. De SOD vormde een redactieteam. De Boerderijen-special (nummer 1 van Oud-Duivendrechtse Saecken) was goed ontvangen en de redactie wilde verder gaan. Door middel van reeksen vraaggesprekken werden individuele herinneringen vastgelegd ondersteund door oude privékiekjes. Het gebruik van oral history (mondelinge geschiedenis) raakte wereldwijd steeds meer in gebruik. Sommige Oud-Duivendrechters schreven voor publicaties hun eigen verhalen. Altijd vond de redactie mensen die bereid waren de foto’s te scannen en een nieuwe papieren kwartaaluitgave klaar te maken. En vanaf nummer 4 (van de totaal 25 nummers ODS) werden de bladen door een Duivendrechtse vrijwilliger gedrukt. De prijs bleef daardoor laag. Het aantal abonnees, ook buiten Duivendrecht, bleef maar groeien, er moesten herdrukken komen en het lokale bezorgersteam werd fors uitgebreid. 

Via www.duivendrechtdestijds.nl zijn alle 25 nummers ODS sinds 2010 in te zien. Tot grote vreugde vooral van de mensen die hier door de verstedelijking niet meer konden wonen. Onderlinge dorpse contacten werden vernieuwd. Wordt vervolgd.

Ans Quirijnen