Bericht van de burgemeester: Heldhaftig, vastberaden en barmhartig

OUDER-AMSTEL Deze drie woorden gaf Koningin Wilhelmiina bij de eerste herdenking van de Februaristaking (1946) als devies aan Amsterdam. De tekst is sindsdien verwerkt in het wapen. De beloning voor de moed van de Amsterdammers om tegen de Duitse bezetter op te staan. Ze kwamen op voor hun medeburgers na de razzia’s van 22 en 23 februari: zonder enige aanleiding werden ongeveer 400 Joodse mannen opgepakt. Mannen van wie het doodvonnis al geschreven was door SS-leider Himmler en rijkscommissaris Seyss-Inquart voordat hun naam bekend was. Vonnissen die werden voltrokken in Kamp Buchenwald en Kamp Malthausen (bijnaam, ‘Moordhuizen’).

DE DOKWERKER

De Dokwerker staat sinds 1952 symbool voor deze massale opstand van de ‘gewone mens’ tegen een wrede bezetter. Het onderstreept hoe uniek de  Februaristaking is geweest: het enige moment waarop de Nederlanders zo massaal in verweer kwamen tegen de anti-Joodse maatregelen van de bezetter. Het werd ook de enige keer. Het bikkelharde antwoord van de bezetter dreef mensen in passiviteit. Een kleine groep bleef ondergronds actief hun Joodse medemens beschermen. Wethouder Jacqueline de Maa en ik legden samen een krans.

In een gedicht, in een postzegel in 1991 bij de 50ste herdenking, en dit jaar in een interactieve strip: ‘de stad moet plat’, wordt het verhaal verteld en verbeeld (www.februaristaking.nl). 

25 februari 1941 – Dag van Amsterdam

“Wat men uit dezen bittren tijd
Aan uur en dag vergeten mag:
Nooit dezen onvolprezen dag,
Toen ’t volk, dreiging en dood ten spijt,
Terwille der gerechtigheid,
Opstond voor ’t volk dat onderlag.”

’VERJAARDAG’ VAN TRANEN

Een dag eerder hadden we de Oekraïense vlag gehesen. 24 februari was het precies een jaar geleden dat Rusland de oorlog begon. Een twijfelachtige verjaardag van tranen, zonder taart. Hoeveel ‘verjaardagen’ zullen er nog komen; hoeveel mensen zullen nog sneuvelen, hoeveel mensen zullen nog op de vlucht slaan; hoeveel kinderen zullen nog moeten leren leven met angst en moeten schuilen in metrostations en schuilkelders. We hebben het antwoord niet.
De woorden heldhaftigheid, vastberaden en barmhartig komen in me op. Een mooi devies. Het leggen van een krans, het hijsen van een vlag, het helpt om niet te vergeten wat een oorlog met mensen doet.

VOORZITTER ORANJECOMITÉ

 Aanstaande zaterdag zal ik opnieuw herdenken. Dan gaat het om een echte Ouderkerker en voorzitter van het Oranjecomité, Martin Koetschruiter. Afgelopen vrijdag kreeg ik het schokkende bericht van zijn overlijden. En ik voelde me als lamgeslagen. Martin was immers net 50 geworden. Geen leeftijd die je koppelt aan de dood.

Vorig jaar kwam hij langs om zich voor te stellen als nieuwe voorzitter. Enthousiast en vol plannen om de onvolprezen feestweek rondom Koningsdag nog mooier in te vullen. Samen deden we de traditionele aubade op Koningsdag 2022. Het is wrang om te bedenken dat het hierbij zal blijven. Ik wens zijn partner, familie, vrienden en het hechte team van het Oranjecomité veel kracht om dit verlies een plek te geven.

Martin, we zullen je niet vergeten.

Joyce Langenacker